O teatrze
Teatr
Stowarzyszenie Teatr Żelazny, zostało założone w 2011r. z inicjatywy Piotra Wiśniewskiego, aktora i producenta teatralnego, obecnego prezesa Stowarzyszenia.
Jego marzeniem było stworzyć zespół artystyczny gotowy do pracy na kilku płaszczyznach jednocześnie. „Żelazną” zasadą wprowadzoną przez Piotra jest dbanie o wzajemne relacje twórców i widzów, bo największy efekt daje praca przynosząca jednym i drugim prawdziwą przyjemność.
Przez pierwsze miesiące działalności Teatr Żelazny, dzięki uprzejmości dyrekcji, działał w Domu Kultury na Bogucicach.
Dążąc jednak do pełnej niezależności i swobody działania, rozpoczął poszukiwania nowego miejsca.
Piotr Wiśniewski – Dyrektor i założyciel Teatru Żelaznego
Ligota
Poszukiwania te, doprowadziły do dworca PKP Katowice Ligota, nieatrakcyjnego miejsca, które wymagało remontu. Piotr Wiśniewski, wychowany na Ligocie, chciał nadać temu miejscu nowego ducha.
Teatr działał tam następne dwa lata jako Przestrzeń Twórcza Stacja Ligota i Teatr Żelazny. Obok sali teatralnej (komercyjnie wynajmowanej od PKP), została otwarta kawiarnia KAFE PEKAPE. Miejsce przyciągało zarówno okolicznych mieszkańców, widzów teatralnych szukających nowych propozycji a także przede wszystkim – artystów.
W tym okresie powstały spektakle Teatru Żelaznego „Jeśli pragniesz kobiety, to ją porwij”, „Ballada o bezpańskiej suce i gołębiu”, „Kosmos” i „Romanca”. Gościnnie przyjeżdżały niezależne, profesjonalne zespoły z całej Polski m.in. Teatr Strefa Otwarta, Teatr Bez Rzędów, Teatr w Walizce, Teatr XL, Teatr Sparowani, a także artyści teatralni z niezależnie tworzonymi spektaklami (Piotr Zawadzki – Teatr Zagłębia, Bartosz Błaszczyński – Teatr Śląski i in.).
Przestrzeń Twórcza stała się miejscem dla artystów różnych dyscyplin – organizowano wernisaże, wystawy, jam session, spotkania autorskie a także czytania.
W 2013 r., do udziału w jednym z nich zaproszono Krzysztofa Globisza. Aktor przyjął zaproszenie Teatru Żelaznego do wspólnego projektu, którym było czytanie performatywne monodramu Marka Koterskiego pt. „Nienawidzę”. W czytaniu wzięli udział także aktorzy zaprzyjaźnieni z Teatrem, wykonując piosenki do tekstów Koterskiego oraz muzyki Marty Bromboszcz.
Krzysztof Globisz, poznawszy Teatr Żelazny i inicjatywy jego twórców a także determinację w tworzeniu sztuki obiął nad nim patronat honorowy.
Plakat z otwarcia przestrzeni Twórczej Stacja Ligota
Piotrowice
W 2014 r. z powodu modernizacji dworca na Ligocie, Teatr Żelazny musiał kolejny raz szukać nowego miejsca, by ostatecznie odnaleźć je w ruinach starego dworca PKP w Katowicach Piotrowicach.
Secesyjny, zabytkowy budynek powstał w roku 1912 i do 2006 funkcjonował jako dworzec PKP. Gdy go zamknięto, przez wiele lat niszczał. Miejsce, które szczyci się posiadaniem dzieła sztuki w postaci rycin Stefana Suberlaka, stało się lokalnym wysypiskiem śmieci, a także miejscem przebywania bezdomnych i finalnie został przeznaczony do rozbiórki.
Dworzec PKP Katowice Piotrowice
Fatalny stan budynku wymagał wiele pracy, by mógł stać się miejscem artystycznych spotkań.
Ważniejsze prace wykonane w budynku:
- dziesiątki ton wywiezionego gruzu i śmieci,
- burzenie ścian,
- modernizacja kanalizacji i elektryki,
- montaż centralnego ogrzewania,
- montaż klimatyzacji,
- montaż okien
- wykończenie wnętrz
- budowa amfiteatralnej widowni mieszczącej 96 widzów
- podniesienie sceny
Ogromny wysiłek i wsparcie wielu osób umożliwiło nam przekształcić nieużytek w teatr. Dzięki determinacji i marzeniom stał się siedzibą Teatru Żelaznego.
Budynek wymagał dużych inwestycji. Kolejne pomieszczenia były stale remontowane z myślą o powstaniu kawiarnio-czytelni dla mieszkańców Katowic, galerii dzieł sztuki z domem aukcyjnym promującej młodych twórców czy pokoi gościnnych dla artystów.
Teatr Żelazny staje się przestrzenią twórczą skupiającą artystów wszystkich dziedzin: muzyków, plastyków, aktorów, reżyserów.
2014 r. remont – na zdjęciu Piotr Wiśniewski
2020 r. wnętrze Teatru Żelaznego, dworzec w Piotrowicach
2012 r. Ruina dworca PKP Katowice Piotrowice
Rycina Stefana Suberlaka
2014 r. Burzenie ścian
2016 r. Remont
2014 r. Remont, na zdj. Piotr Wiśniewski
Premiery i działalność
Pierwszą premierą w nowym-starym budynku było „Ciało Obce”, monodram w wykonaniu Piotra Wiśniewskiego, na podstawie skandalizującej prozy R. Ziemkiewicza. Następnie prapremiera „Diwy” – kameralnej sztuki o prawdziwej diwie teatralnej i popularnej aktorce serialowej, z udziałem Małgorzaty Bogdańskiej i Edyty Herbuś, których życiorysy nieprzypadkowo pokrywają się z życiorysami ich scenicznych bohaterek.
W 2015 r. powstała „Parapetówka” na motywach powieści „Berek” Marcina Szczygielskiego, która jest debiutem reżyserskim Ewy Błachnio.
Teatr, w odpowiedzi na zapotrzebowanie widzów, tworzy także spektakle dla najmłodszych wierząc, że widza należy zaprzyjaźniać z teatrem od najmłodszych lat, by jako dorosły człowiek czuł się tam dobrze i swobodnie. Bez sztywnych, ograniczających, czasem bezsensownych zasad.
Kontynuując założenia Przestrzeni Twórczej Ligota, Teatr nieustannie zaprasza artystów z całej Polski. Współpracują z nami znani i nagradzani artyści, a także debiutanci. Swoją obecnością zaszczycili nas najwięksi twórcy polskiego teatru jak Olgierd Łukaszewicz, Joanna Szczepkowska, Artur Barciś a także Krzysztof Globisz.
Kolejną głośną premierą (2017) było „Jabłko” V. Thiessena, w reżyserii znakomitego artysty Artura Barcisia. Spektakl nagrodzony najważniejszą śląską nagrodą teatralną – Złota Maska 2018.
W tym 2018 roku odbyły się premiery spektakli „Seks dla opornych”, „Ściana” „Różowy Kapturek”.
W 2019 r. powstały „Shirley Valentine”, „Babski Comber czyli Biwakowe Lowe”, „Impro Odjazd”
W kolejnym roku -2020- odbyły się premiery „Izby (nie) Przyjęć” i „Oddam żonę w dobre ręce” a także ruszył cykl warsztatów teatralnych dla dzieci i młodzieży.
W 2018 r. Piotr Wiśniewski został Osobowością Roku 2018 w plebiscycie Dziennika Zachodniego, za tworzenie teatru.
Pandemia 2020-2021 r.
Okres trwania pandemii był prawdziwą próbą przetrwania. W czasie lockdown’ów Teatr nie mógł wystawiać spektakli, jednak dzięki przedsiębiorczości właścicieli, Marty i Piotra, rozwinięto działalność edukacji kulturalnej. Na tym podłożu powstały warsztaty aktorskie, dla dzieci, młodzieży i dorosłych, które nadal cieszą się ogromnym zainteresowaniem, co owocuje w otwieranie kolejnych grup.
Ciekawym pomyłem na przetrwanie, było także otwarcie warzywniaka „TWOJA NAĆ”, którym zainteresowały się media regionalne i ogólnopolskie: Polsat, TVN, TVS, TVP.
Eksmisja PKP. Koniec Teatru na dworcu
Latem 2022r. PKP wypowiedziało umowę najmu Stowarzyszeniu Teatr Żelazny, co zapoczątkowało poszukiwania (kolejny raz) nowej siedziby. Repertuar został na kilka miesięcy został przeniesiony do MDK „Południe” na Kostuchnie w Katowicach. W tym czasie trwały przygotowania do przeniesienia się do wynajętego do Miasta Katowice budynku.
Gliwicka 148a – Nasz Projekt Życia
Od września 2021r. Teatr Żelazny jest najemcą budynku po byłej szkole przy ul. Gliwickiej 148a w Katowicach. Budynek, choć ogromny, nie posiada sali tak dużej, by zaadaptować ją na salę teatralną. Pomieszczenia są wykorzystywane jako biura, magazyny, sale warsztatowe. Przy budynku została postawiona tymczasowa hala, w której będą grane spektakle do czasu wybudowania nowej, wielkiej i nowoczesnej sali teatralnej. Pracę są prognozowane na 2-3 lata. Wraz z ich końcem, poza zjawiskową salą teatralną powstanie restauracja, sala zabaw i szkoła artystyczna.